P rzez jednych uwielbiany, przez drugich znienawidzony. Jego zapachu nie da się pomylić z niczym innym. Powoduje, że pomimo wysokiej temperatury saunowicze zamiast gorąca odczuwają chłód na ciele. Dzięki niemu nawet najbardziej wytrwały weteran saunowy potrafi uronić łzy. Mowa oczywiście o kryształkach mentolu.
Właściwości i pochodzenie mentolu
Kryształ mentolu to produkt pochodzenia naturalnego powstały najczęściej z mięty pieprzowej. Ma postać bezbarwnego (lub białego) ciała stałego i ma charakterystyczny miętowy zapach. Ściślej rzecz biorąc jest to alkohol z grupy terpenów o wzorze sumarycznym C10H20O. Temperatura topnienia waha się w granicach 42-44 stopni Celsjusza. Mentol jest słabo rozpuszczalny w wodzie, za to dobrze rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych. W naturalnym środowisku występuje w olejkach z mięty polnej, mięty pieprzowej i w olejkach eterycznych innych roślin (np. melisa, bazylia, lawenda, szałwia, macierzanka). Na skalę przemysłową pozyskuje się go w procesie wymrażania z olejku - po schłodzeniu olejku odwirowuje się powstałe kryształy mentolu.
Źródło: https://aquapool.sklep.pl/krysztalki-mentolowe-do-sauny-mentol-krystaliczny-100-g
Zastosowanie mentolu
Mentol znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym, spożywczym i w aromaterapii. Często jest składnikiem leków na przeziębienie. Pomaga udrożnić nos i zatkane zatoki, ma także właściwości hamujące kaszel. Stosowany w maściach działa znieczulająco, przeciwbólowo, a także antyseptycznie. Dzięki charakterystycznemu i intensywnemu zapachowi stosowany jest do produkcji chemii kosmetycznej. Dodaje się go na przykład do płynów do naczyń, proszków do prania, itp. Te same właściwości wykorzystuje się także w produktach służących utrzymaniu higieny jamy ustnej. Stosowanie pasty do zębów lub płynu do płukania ust o miętowym zapachu pozwala nie tylko usunąć bakterie, lecz pozostawia piękny i orzeźwiający zapach.
Liczne badania kliniczne udowodniły, że mentol jako składnik środków farmakologicznych wykazuje właściwości przeciwbólowe. W przypadku dolegliwości w postaci stanów zapalnych lub obrzęków będących efektem urazu lub kontuzji zaleca się stosowanie maści zawierającej mentol, która chłodzi posmarowane miejsce, redukuje przepływ krwi zmniejszając tym samym obrzęk.
Wielu z nas zapewne pamięta, gdy babcia smarowała sobie czoło i skroń Amolem. Robiła to zwykle, by uśmierzyć ból głowy. Gdy sprawdzimy skład tego preparatu, to na miejscu pierwszym znajduje się właśnie mentol, a dopiero za nim inne olejki.
Mentolu używa się także do złagodzenia dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Wspomaga on trawienie, łagodzi uczucie przejedzenia, redukuje wzdęcia i przeciwdziała nudnościom.
Gdy dopadnie nas infekcja górnych dróg oddechowych, a każde przełknięcie sprawia ogromny ból w gardle możemy sięgnąć po miętowe pastylki do ssania, które złagodzą podrażnienia błony śluzowej.
Wspomnieliśmy też o aromaterapii. Dzięki kryształkom mentolu, które znamy z seansów saunowych, możemy także usunąć przykre zapachy z różnych powierzchni lub pomieszczeń.
Ciekawostką jest, że aktorzy, którzy muszą zagrać scenę, w której odgrywana przez nich postać płacze, a nie potrafią na żądanie wycisnąć z siebie łez, dotykają palcem mentolu, a następnie przecierają okolice oczu. Dzięki temu w niemal natychmiastowym tempie ich oczy zaczynają łzawić.
Mentol w saunie
Kryształki mentolu, choć wyglądają niepozornie, wydzielają bardzo intensywny zapach. Przed ich zastosowaniem należy znacznie schłodzić kamień np. polewając go jedną chochlą wody. Spowoduje to stopniowe uwalnianie zapachu i jego rozprzestrzenianie się w saunie. Osoby, które nie miały wcześniej do czynienia z mentolem powinny dawkować go stopniowo w mniej więcej półminutowych odstępach czasowych zaczynając od jednego kryształka o długości mniej więcej 1 cm. Radzimy zachować ostrożność przy stosowaniu mentolu, gdyż nie trudno jest doprowadzić do pożaru. Wystarczy, że odrobina kryształka spadnie bezpośrednio na grzałkę pieca i niemal natychmiast pojawi się ogień. Dobrze jest znaleźć najbardziej płaski kamień, schłodzić go i położyć na niego kryształki.
Dlaczego po mentolu człowiek odczuwa zimno?
Skóra człowieka jest zdolna do odczuwania nawet jednostopniowej różnicy temperatury względem fizjologicznej temperatury ciała człowieka. Odczuwanie tych zmian jest możliwe dzięki receptorom, a ściślej mówiąc dzięki przepływowi jonów przez błony komórkowe. Termoreceptory aktywowane są przez zmianę temperatury, co powoduje powstanie impulsu elektrycznego.
Dwie najbardziej popularne substancje działające na układ neurologiczny człowieka to kapsaicyna i mentol. Kapsaicyna występuje naturalnie w ostrej papryce. Po jej zjedzeniu większość ludzi odczuwa gorąco, a nawet zaczyna się pocić. Mentol działa w zupełnie odwrotny sposób powodując uczucie chłodu, mimo że temperatura otoczenia nie uległa zmianie. Drażni on bowiem receptory nerwowe zimna i białka należące do neuropeptydów.
Polecamy artykuł http://www.ilenatury.pl/index.php/2020/07/21/dlaczego-mentol-chlodzi/, który dokładnie odpowiada na pytanie dlaczego mentol chłodzi.
W zależności od części ciała, odczucie zmiany temperatury może być różne. Wynika to z różnego zagęszczenia termoreceptorów. Najbardziej czułym organem są oczy, dlatego saunamistrzowie przed rozpoczęciem seansu z mentolem sugerują, aby zamknąć oczy, nie oddychać głęboko, a jeśli zapach jest zbyt intensywny można przysłonić sobie twarz małym ręcznikiem, aby nie wdychać bezpośrednio unoszącego się w powietrzu zapachu. Na poleconej przez nas stronie znajdujemy taki schemat opisujący wrażliwość części ciała na odczucie temperatury:
Oczy >> język > wewnętrzna strona policzka > usta > skroń > reszta twarzy > pachy > wewnętrzna strona przedramienia i piersi > pozostałe obszary rąk, uda, plecy > dłonie i stopy >> palce i podeszwy stóp.
Z powyższego wynika, że eksponując swoje ciało podczas mentolowego seansu saunowego pierwszy efekt odczujemy na twarzy, a następnie uczucie chłodu będzie schodziło stopniowo w dół.
Źródło: https://aquapool.sklep.pl/krysztalki-mentolowe-do-sauny-mentol-krystaliczny-100-g
Przedawkowanie i inne zagrożenia
Mentol uznaje się raczej za substancję bezpieczną, jednakże jak każda substancja chemiczna może powodować alergie, uczulenia i inne reakcje niepożądane. W przypadku zbyt silnego stężenia oparów mentolu podczas aromaterapii może powodować łzawienie oczu oraz podrażnienie układu oddechowego, które zwykle objawia się problemami z oddychaniem lub podrażnieniem gardła. W takim przypadku należy oddalić się od źródła zapachu do dobrze wentylowanego pomieszczenia. Objawy powinny same ustąpić po kilku minutach.
Jeśli dojdzie do nadmiernego spożycia produktów spożywczych, których składnikiem jest mentol, mogą pojawić się poważne problemy ze strony układu pokarmowego - od bólu brzucha i nudności, przez biegunkę, do bezdechu, zaburzeń rytmu serca, czy też utraty przytomności. W takim przypadku konieczna będzie niezwłoczna wizyta u lekarza.
